SPEKTRUM AUTYZMU

Pojęcie spektrum autyzmu zawiera w sobie wszystkie typy osób, które łączy : zaburzenie więzi społecznej, komunikacji, ograniczenie zainteresowań i powtarzalne zachowania. Cechy autystyczne dotyczą wielu osób, których trudności rozwojowe mają różne przyczyny, podporządkowują się innym mechanizmom, mają indywidualne, odrębne potrzeby i wymagania. Występowanie poszczególnych objawów i stopień ich nasilenia u osób z autyzmem są bardzo zróżnicowane. Do zaburzeń spektrum autyzmu należą też niektóre cechy obecne w jakimś stopniu u osób typowo się rozwijających.

Do chorób ze spektrum autyzmu należą m.in. autyzm, autyzm atypowy, zespół Aspergera, zespół Retta, dziecięce zaburzenia dezintegracyjne, inne całościowe zaburzenia rozwoju..

Jeśli u dziecka obserwuje się jakieś nieprawidłowości rozwojowe lub takie zdiagnozowano, może ono uzyskać pomoc w formie wczesnego wspomagania rozwoju. To wielokierunkowe działania podejmowane od chwili wykrycia niepełnosprawności do czasu podjęcia nauki w szkole, polegające na pobudzaniu psychoruchowego i społecznego rozwoju dziecka. Do zakwalifikowania na zajęcia niezbędna jest opinia lekarza oraz poradni psychologiczno – pedagogicznej. Pomoc może być udzielana w przedszkolu, szkole podstawowej lub poradni pedagogicznej.

Zaburzenia ze spektrum autyzmu mają podłoże rozwojowe. Mózg dziecka z autyzmem został ukształtowany w taki, a nie inny sposób. Pod tym kątem nie można go już zmienić. To, nad czym warto pracować i co można kształtować, to poszczególne funkcje: mowa, porozumiewanie się, umiejętności społeczne, zabawa. Każde dziecko z autyzmem lub zespołem Aspergera, oprócz trudności typowych dla zaburzenia, ma własne indywidualne ograniczenia. Terapia i edukacja dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu ma na celu wyrównanie deficytów, wspomaganie dalszego rozwoju, kształcenie nowych umiejętności i samodzielności, tak aby w dorosłym życiu osoby te były możliwie niezależne i mały swoje miejsce w społeczeństwie.

Ciekawym świadectwem życia są książki autobiograficzne. Zostały napisane przez osoby dotknięte autyzmem, które w życiu dorosłym nie doświadczyły tak wielu ograniczeń, jak w dzieciństwie. Mowa o książkach „Byłam dzieckiem autystycznym” Temple Grandin oraz „Nikt nigdzie” Donny Wiliams.

ZESPÓŁ ASPERGERA

Niektórzy uważają, że to łagodna postać autyzmu. Jest całościowym zaburzeniem rozwojowym, które ma z nim wiele cech wspólnych – dotyczy obszaru komunikacji, zainteresowań oraz deficytów teorii umysłu. W odróżnieniu od dzieci z autyzmem mowa dziecka z zespołem Aspergera rozwija się prawidłowo – około 2. roku życia dziecko celowo używa słów. W przypadku tego zaburzenia nie występuje niepełnosprawność intelektualna, a iloraz inteligencji kształtuje się na poziomie przeciętnym lub powyżej niego. Schorzenie bywa określane jako odmienny styl poznawczy.

ZACHOWANIA SPOŁECZNE Dziecko – nie potrafi zawiązać kontaktu z rówieśnikami i nie przejawia takiej potrzeby, nie potrafi właściwie interpretować znaczenia zachowania innych ludzi, zachowuje się i reaguje emocjonalnie nieadekwatnie, nie odczytuje emocji innych osób i nie potrafi wyrazić własnych. Mimika jego twarzy bywa dziwaczna, ograniczona i nieadekwatna do sytuacji.

JĘZYK. Mowa może się rozwijać prawidłowo lub z opóźnieniem. Mogą się pojawić problemy z użyciem języka odpowiednio do sytuacji i kontekstu społecznego. Dziecko często rozumie wypowiedzi dosłownie, nie odczytuje różnych znaczeń słowa, podtekstów, dwuznaczności, metafor, związków frazeologicznych, ironii i żartów.

WĄSKIE ZAINTERESOWANIA I RUTYNOWE CZYNNOSCI. Pojawia się tu przymus powtarzania jakiegoś ciągu czynności. Przerwanie tego schematu może powodować płacz, zachowania agresywne i autoagresywne. Podobnie jak w przypadku autyzmu diagnoza zespołu Aspergera jest skomplikowanym procesem i powinna być wynikiem pracy zespołu specjalistów: neurologa, psychiatry, psychologa klinicznego, pedagoga. W odróżnieniu od autyzmu diagnoza zaburzenia może nastąpić po ukończeniu przez dziecko 3 lat.

 

oprac. Małgorzata Ufniarz

Pedagog specjalny